Για την οργάνωση του Θεσμού αυτού, οι ανά Κράτος κυβερνήσεις νομοθετούν βάση των αντίστοιχων Κοινοτικών Οδηγιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ).
Το ΕΚ κατένειμε το Θεσμό αυτό σε δυο Οδηγίες, τόσο για τις εν ζωή όσο και για τις μετά θάνατον Δωρεές:
1. Την δωρεά Ιστών και Κυττάρων,
2. Την δωρεά Οργάνων.
Στην πατρίδα μας πρώτο εκδόθηκε το π.δ.26/2008 (εφεξής π.δ.) που αποτελεί ακριβή συμμόρφωση με τις Οδηγίες 2004/23/ΕΚ και 2006/86/ΕΚ για τη
δωρεά Ιστών και Κυττάρων.
Στη συνέχεια ψηφίστηκε ο Ν. 3984/20011 (εφεξής Νόμος) επί τη βάση των Οδηγιών 2010/53/ΕΕ, για τη
Δωρεά Οργάνων.
Σε αμφότερα τα νομοθετήματα και τα βασιζόμενα σε αυτά έγγραφα και έντυπα περιλαμβάνεται, κατ΄ επανάληψη, ο όρος «Μυελός των Οστών» (Marrow) εννοώντας την πηγή των πολύτιμων Αιμοποιητικών Κυττάρων ΑΚ (hemopoetic stem cells HSCs).
Τα πρώτα χρόνια, αντλούσαν Μυελό με παρακέντηση των οστών. Από αυτή την πηγή, τον μυελό των οστών, συλλέγονταν τα Αιμοποιητικά Κύτταρα (ΑΚ).
Με την πρόοδο της επιστήμης, σήμερα, τα ΑΚ αντλούνται ανώδυνα και εύκολα με «Αιμαφαίρεση», παρακάμπτοντας τον «Μυελό των Οστών» όπου εκκολάπτονται πλήθος άλλων βλαστοκυττάρων κι όχι μόνον ΑΚ.
Συγκρίνοντας τα άρθρα π.δ./Νόμου και Οδηγιών παρατηρούμε ότι:
α. υπάρχει πλήρης και συνεχής αντιστοιχία άρθρων του π.δ. με αυτά των Οδηγιών ΕΚ.
β. στο Νόμο (εν τω μεταξύ άλλαξε η Κυβέρνηση) παρατηρούμε ότι μετά τα 3 προκαταρκτικά άρθρα, υπάρχει πλήρης αναντιστοιχία άρθρων Νόμου και Οδηγιών ΕΚ.
Ου μην αλλά παρατηρούμε ότι τα άρθρα του Νόμου 4, 7-11, 19, 25-28 και 36-40 δεν αντιστοιχούν σε άρθρα της Οδηγίας 2010.
Αντιστοίχως τα άρθρα 14, 15, 17, 25-28 και 30-36 της Οδηγίας δεν αναφέρονται στο Νόμο, είτε διότι παραβλέφτηκαν ή διότι παραφράστηκαν.
Ο Νόμος (3984) ουσιαστικά είναι δύο διαφορετικά νομοσχέδια:
Tα Κεφάλαια Α έως ΣΤ (άρθρα 1-41) βασίζονται στις Οδηγίες 2010/10/ΕΕ όπως διορθώθηκε σε 2010/53/ΕΕ για τη Δωρεά Οργάνων.
Το ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ’
ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΦΑΙΡΕΣΗ, ΔΩΡΕΑ, ΕΛΕΓΧΟ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ ΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
Αποτελεί ευθεία αναφορά στο π.δ., το μόνο αρμόδιο για τη διαχείριση Ιστών και Κυττάρων. Εξηγούμεθα:
Στα άρθρα 42-63 ρυθμίζει τα θέματα του Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος.
Γενικά τα αναφερόμενα στα άρθρα αυτά είναι Ελληνική παραποίηση ενός θέματος, που είχε ήδη επιλαμηφθεί το ΕΚ και νομοθετήσει η προηγούμενη Κυβέρνηση με το π.δ..
Βεβαίως ενδέχεται να προέκυψε ενδιαμέσως ανάγκη εμπλουτισμού ή/και διορθώσεων του π.δ.. Δεν παύει όμως να είναι ύποπτος, ο τρόπος που τοποθετήθηκε το Κεφάλαιο Ζ’ στο νόμο περί μεταμοσχεύσεως οργάνων . Π.χ.
Στο Άρθρο 42 του ίδιου Νόμου, «Υπαγωγή στις διατάξεις του π.δ.26/2008» παράγραφος 1 αναφέρεται ότι, η δωρεά κλπ διέπεται από τις διατάξεις του π.δ., όπου στο άρθρο 3 παράγραφος 16 και 17 αναφέρει, ότι διακρίνονται δυο μόνον χρήσεις μοσχευμάτων:
η αλλογενής προς τρίτους και η αυτόλογη προς το πρόσωπο του δότη.
Στην παράγραφο 3 του ίδιου Άρθρου 42 του Νόμου, δημιουργούνται δυο άλλες κατηγορίες αποδεκτών αλλογενούς χρήσης:
-οι συγγενείς δότη (αορίστως) και
-τρίτα πρόσωπα,
αγνοώντας τον ορθό όρο του π.δ. αλογενής χρήση.
Αυτή η παρένθεση στο Νόμο «των συγγενών» του δότη, χωρίς καν να καθορίζεται ο βαθμός συγγενείας είναι προωθητική της φύλαξης του ΟπΑ σε ιδιωτικές τράπεζες με δαπάνη των γονέων και χρηματισμό των γυναικολόγων.
Στον ίδιο Νόμο Άρθρο 48 η παράγραφος 3 αναφέρει «η ενημέρωση αφορά …., τα αναμενόμενα οφέλη της αυτόλογης χρήσης σε αντιδιαστολή με τα οφέλη της αλλογενούς». Είναι η πλήρης ανατροπή της όλης φιλοσοφίας των Οδηγιών για τη δωρεά κυττάρων: ανωνυμία, αλτρουισμός, αλληλεγγύη, φιλαλληλία.
Ακόμη χειρότερα, το ίδιο άρθρο, προβλέπει «ενημέρωση για την οικονομική επιβάρυνση του δότη», η οποία επιβάρυνση αφορά μόνον την ιδιοτελή φύλαξη του ΟπΑ για αυτόλογη χρήση.
Η συλλογή και προώθηση ΟπΑ για αλλογενή χρήση δεν περιλαμβάνει οικονομική επιβάρυνση του δότη.
Το Άρθρο 52 «Ορισμός και διακρίσεις ιδρυμάτων ιστών» στην παράγραφο 2β αποδέχεται την λειτουργία ιδιωτικών τραπεζών Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος, ΟπΑ για αυτόλογη χρήση ως και για αλλογενή χρήση, μετά τη συναίνεση του δότη.
Στην επόμενη παράγραφο 2γ αποδέχεται τη λειτουργία άλλων τραπεζών Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος ΟπΑ (προφανώς εννοεί δημοσίου χαρακτήρα), για αλλογενή χρήση, ανεξάρτητα από τη θέληση του Δότη.
Οι Δημόσιες Τράπεζες είναι πιστοποιημένες από διεθνείς οργανισμούς φύλαξης ΟπΑ και συμμετέχουν σε παγκόσμια Μητρώα ΟπΑ, από όπου αρύονται μοσχεύματα και όπου χορηγούν τοιαύτα, για αλλογενή χρήση, χωρίς να αποκλείεται η χρήση για τον Δότη αν, πράγμα αδύνατον, νοσήσει αργότερα.
Φυσικά αυτές οι τράπεζες λειτουργούν από το Δημόσιο ή από φιλανθρωπικούς οργανισμούς, υπό την εποπτεία του.
Στο Νόμο δεν προβλέπεται η διαδικασία συλλογής και φύλαξης του ΟπΑ για αλλογενή χρήση. Έτσι η μεν συλλογή του αφήνεται στην καλοσύνη του Μαιευτήρα και του μαιευτηρίου, η δε μεταφορά του σάκου μεταξύ των απανταχού μαιευτηρίων και των τριών υπαρχουσών Τραπεζών Αλλογενούς Χρήσης ΟπΑ, επαφίεται στην καλή διάθεση των γονέων, που ούτως ή άλλως και πολλά έξοδα τοκετού έχουν και ελάχιστο χρόνο διαθέτουν.
Κατ’ αρχάς, το ΟπΑ δεν αφαιρείται. Είτε συλλέγεται ή απορρίπτεται. ,
Απλά πετάνε στα απορρίμματα την πλουσιότερη πηγή αρχέγονων βλαστοκυττάρων.
Για την αυτόλογη χρήση δραστηριοποιούνται οι αποκαλούμενες από το νόμο Ιδιωτικές Τράπεζες ΟπΑ. Γι’ αυτές τις τράπεζες προτείνουμε τον τίτλο
«Τράπεζες Αυτόλογης Χρήσης ΟπΑ».
Οι ημεδαπές είναι αδειοδοτημένες από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
Οι αλλοδαπές δραστηριοποιούνται εμπορικά στην Ελλάδα.
Αυτές αναλαμβάνουν την, έναντι αμοιβής, αποθήκευση του ΟπΑ νεογνών για ιδιοτελή χρήση, που ακυρώνει τον αφιλοκερδή κι ανώνυμο χαρακτήρα της δωρεάς και αποκλείει την προσβασιμότητα των απανταχού ασθενών, κυρίως παιδιών.
Στη Γαλλία απαγορεύεται η λειτουργία τέτοιων τραπεζών.
Για την αλλογενή χρήση, την φιλανθρωπική δηλαδή, δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα οι πιστοποιημένες από έγκυρους διεθνείς οργανισμούς και αδειοδοτημένες από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, τρεις «Τράπεζες ΟπΑ»:
1. Το φιλανθρωπικό Ίδρυμα Ιατρικών και Βιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών, ΙΙΒΕΑΑ,
2. Η Δημόσια Τράπεζα Ομφαλιοπλακουντικού Αίματος (ΟΠΑ) του Γ.Ν.Θ.Παπανικολάου και
3. Η Δημόσια Τράπεζα Ομφαλικών Βλαστοκυττάρων (ΔηΤΟΒ Κρήτης) του ΠΑΓΝΗ.
Η Υπουργική απόφαση ονομάζει την μεν φιλανθρωπική (Ιδιωτικού Δικαίου) απλά «Τράπεζα ΟπΑ», τις δε άλλες δυο (Δημοσίου Δικαίου) «Δημόσια Τράπεζα ΟπΑ».
Επειδή διαφορά δεν υπάρχει ή δεν τη γνωρίζουμε, προτιμάμε τον τίτλο
Τράπεζες Αλλογενούς Χρήσης ΟπΑ.
Αν υποχρεωθούν όλα τα μαιευτήρια, αφού ενημερώσουν τους γονείς, να συλλέγουν τα απορριπτόμενα ΟπΑ κι αν οργανωθεί αυτόματο σύστημα μεταφοράς του σάκου συλλογής, η προσφορά ΟπΑ θα εκτιναχθεί στα ύψη, καλύπτοντας μεγάλες ανάγκες σε Αρχέγονα Αιμοποιητικά Κύτταρα.
Οι γονείς δεν επιβαρύνονται με κάποια έξοδα. Η μεταφορά από και προς τις Φιλανθρωπικές Τράπεζες Αλλογενούς Χρήσης ΟπΑ μπορεί άριστα να καλυφθεί από το Ν.3984 άρθρο 17 παράγραφο 3. Μία σύμβαση με ταχυμεταφορές θα λύσει αυτομάτως το πρόβλημα.
Αυτά όσον αφορά τους τύπους.
Το ΟπΑ που δωρίζεται στις Τράπεζες Αλλογενούς Χρήσης ΟπΑ έχει φιλανθρωπικό και ανιδιοτελή χαρακτήρα και η πιθανότητα χρησιμότητας είναι μεγάλη, γιατί απευθύνεται στο Παγκόσμιο Μητρώο ληπτών, των ίδιων των δοτών συμπεριλαμβανόμενων.
Το αποθηκευόμενο με τη μεσιτεία των μαιευτήρων/μαιευτηρίων σε Τράπεζες Αυτόλογης Χρήσης ΟπΑ (ιδιωτικές) ημεδαπής ή αλλοδαπής έχει ιδιοτελή χαρακτήρα, καθ’ ότι παραμένει αποκλειστική ιδιοκτησία του δότη. Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι τα ΟπΑ αυτά δε συμμετέχουν στο Παγκόσμιο Μητρώο Δοτών ΑΚ, και ως εκ τούτου η χρησιμότητά τους είναι μηδαμινή. Ενώ η συμβατότητα ακόμη και μεταξύ αδελφών, για αυτόλογη χρήση, έχει πιθανότητα που δεν υπερβαίνει το 30%.
1. Η επικεφαλίδα «ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ», επανεμφανίζεται στον ίδιο Νόμο προ του άρθρου 64 με άλλο τίτλο
«ΤΕΛΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ
ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ»
Τα επόμενα άρθρα 64 και 65 έχουν το ίδιο αντικείμενο με το προηγούμενο Κεφάλαιο Ζ’, άρθρα 42-63. Τέλος το άρθρο 67 αναφέρεται στο άρθρο 16 του κυρίου σώματος του Νόμου.